پروپوزال بررسي وضعيت بازرگاني چوب در ايران و امكان صادرات مصنوعات چوبي

وجود چوب و فرآورده‌هاي تركيبي آن از ديرباز از اهميت اقتصادي زيادي دركشورهاي توسعه يافته و درحال توسعه برخوردار بوده است .چوب محصولي است از طبيعتي كه در زندگي بشر نقش داشته و به مرور زمان داراي اهميت ويژه­اي شده است و صنايع چوب از جمله صنايعي است كه ازگستردگي زيادي به ­صورت صنف و صنعت در سطح كشور برخوردار است و داراي امكانات بالفعل و بالقوه فراواني مي­باشد، گستردگي آن از منابع طبيعي و جنگل­داري شروع شده و از كارخانجات بزرگي نظير تخته خرده چوب، تخته فيبر، تخته لايه و روكش امتداد داشته و در نهايت به صنايع چوب ختم مي­شود. اين طيف وسيع به همراه نياز روز افزون به محصولات آن­ها نشانگر اهميت بالاي اين صنعت است. در كشور ما صنايع چوب نقش مهمي درايجاد اشتغال و تحقق اهداف برنامه توسعه دارد(حسين پور،1385). صنايع چوب كشورمان، بويژه صنعت مصنوعات چوبي، در دهه گذشته توسعه مناسب و مطلوبي نداشته است. اگر چه در سال هاي اخير تعداد زيادي واحدهاي مصنوعات چوبي تاسيس و راه اندازي گرديده است ولي عليرغم زياد بودن تعداد واحدها توليدات هم از نظر قيمت و هم از نظر كيفيت توان رقابت با محصولات مشابه خارجي را ندارد و مقدار توليد نيز در حد اندك است. به طوري كه از نظر توليد در سطح جهاني در بين 25 كشور توسعه يافته و در حال توسعه پايين‌ترين اولويت را داشته و از سوي ديگراز نظر بازار داخلي نيز هيچگاه ميزان توليد، تكافوي بازار مصرف داخلي را ننموده است و همواره از اين نظر مقدار متنابهي واردات داشته‌ايم. همچنين از نقطه نظر انتخاب مكان استقرار، واحدهاي مذكور نيز،مي‌توان مشاهده نمود كه برنامه‌ريزي ها براساس معيارهاي علمي و منطقي استوار نبوده است و در مورد واحدهاي بزرگ، اغلب مشاهده مي‌شود كه محل استقرار آنها، تابع محل بازار مصرف محصولات، گرديده است. عليرغم وجود پتانسيل هاي زيادي كه در زمينه صادرات مصنوعات و محصولات چوبي وجود دارد در سال هاي گذشته به دليل صادرات محصولات نامرغوب و عدم رعايت استانداردهاي لازم دراين خصوص بسياري از بازارهاي مناسب از دسترس خارج شده و حتي درمواردي منجر به از بين رفتن اعتماد مصرف كنندگان محصولات ايراني در برخي از بازارهاي جهاني شده است.صنعت چوب و  مصنوعات و محصولات چوبي كشورمان در حال حاضر بيش از ۵۰‌ هزار كارگاه كوچك و بزرگ توليدي را به خود اختصاص داده است،اما مبلمان در ايران عمدتا توسط واحدهاي صنفي توليد مي‌شود و واحدهاي صنعتي به مراتب كمتري در اين عرصه حضور دارند. در حال حاضر طبق گزارش مركز آمار ايران حدود ۲۲۶ واحد توليد صنعتي مبلمان با اشتغال حدود ۱۰‌هزار نفر در كشور وجود دارد . همچنين بر اساس گزارشات اتحاديه درودگران تعداد ۴۶۷۰۰ واحد رسمي‌در زمينه صنايع چوب مشغول فعاليت بوده كه تعداد ۱۱۷‌هزار نفر در اين كارگاه‌ها مشغول فعاليت مي‌باشند. (نيكنام ، معصومي ، فرح آبادي ، اسفندياري ،1386).

 توان بالقوه بالاي اين تعداد واحد توليدي در جذب نيروي كار، افزايش توليد و در نهايت توسعه صادرات مي تواند محرك بسيار خوبي جهت صنايع وابسته و مرتبط با آن نظير چوب‌بري، نئوپان سازي، چسب سازي، توليد تخته فيبر، روكش و تخته لايه، يراق‌آلات‌سازي،شيشه، پارچه‌بافي و رنگ‌سازي باشد. به عبارت ساده‌تر توسعه ي توليد و صادرات مصنوعات و محصولات چوبي مي تواند منجر به توسعه ي بخش عظيمي از صنايع كشورشود. لازم به يادآوري است كه بخش مصنوعات و محصولات چوبي آخرين مرحله ي كار در صنايع چوب است كه بدست مصرف‌كننده نهايي مي رسد به همين خاطر داراي ارزش افزوده بالايي بوده و اهميت زيادي را‌ در بخش صادرات مي‌تواند داشته باشد( نادري،1371).بر اساس آخرين آمارها ميزان واردات مبلمان و مصنوعات چوبي كشورهاي حوزه خليج فارس بيش از ۵۰۰‌ميليون دلار و كشورهاي آسياي ميانه و قفقاز بيش از ۵۰‌ميليون دلار در سال اعلام شده است‌ ( آمار بازرگاني خارجي،1390 ). اين حجم بالاي واردات به همراه تجارت كشورهاي ديگر بيانگر بازار بسيار عظيم مصنوعات چوبي در جهان است و چنانچه كشوري بتواند توليدات خود را با اين بازار بزرگ پيوند بزند‌، تحولي بزرگ در بخش صنعت چوب خود بوجود‌آورده و منبع عظيمي ‌ازدرآمد را ازآن خود كرده است. با بررسي كشورهاي مقصد مصنوعات و محصولات  چوبي صادراتي ايران مي توان دريافت كه از زمان گشوده شدن بازار آسياي ميانه و قفقاز به روي كالاهاي ايراني نرخ صادرات مصنوعات و محصولات چوبي سيرصعودي داشته اما عدم توجه به مسائل  استانداردو كيفيت محصولات موجب شده كه پس ازاندك زماني بازار اين  كشورها نيزعكس العمل منفي نسبت به محصولات ايراني ازخود نشان دهند واين عامل دركنارعواملي همچون رقابت منفي صادر كنندگان  ايراني با يكديگر، عدم آينده نگري آنان ،صدور محصولات نامرغوب و حضور رقبائي قدرتمند چون تركيه،ايتاليا و لهستان باعث كاهش حجم صادرات ايران به اين كشورهاگرديده است .